Jak być bezpiecznym w Internecie – 17 zasad + darmowy ebook

W 2016 roku napisałam artykuł mówiący o tym jak być bezpiecznym w internecie. Dzisiaj przyszła pora na aktualizację. Wszystko zaczęło się od kampanii mBanku promującej zachowanie bezpieczeństwa podczas korzystania z Internetu. Motywem przewodnim było pokazanie absurdalnych zachowań w życiu offline i nawiązanie do tego, że w Internecie też nie należy zachowywać się głupio czy dziwnie.

Jeśli chcesz wiedzieć jak być bezpiecznym w sieci – czytaj dalej!

Pod koniec 2016 roku mBank wprowadził do telewizji kampanię promującą bezpieczeństwo w sieci. Według mnie bardzo ważne szczególnie dzisiaj jest podnoszenie świadomości ludzi na temat zagrożeń, które mogą czyhać w wirtualnym świecie. Żałuję, że nie było kontynuacji tej kampanii, bo widzę w tym spory potencjał. Widocznie nie spieniężyło się to odpowiednio.

Zobaczcie dwa fantastyczne spoty, które można było obejrzeć wtedy w telewizji publicznej:

Oba nawiązują do czynności, których nie wykonujemy na co dzień, ponieważ wydają się one po prostu głupie, nie na miejscu czy śmieszne. Nie robisz tego w realu, to nie rób tego w sieci.

MBank na swojej stronie internetowej w ramach kampanii opublikował „Złote zasady bezpieczeństwa”, których warto a nawet należy przestrzegać w kontekście korzystania z bankowości online. Aktualnie (w 2022 roku) porady są zebrane w bloki tematyczne. Wygląda to w następujący sposób.

Jak już wiecie wielokrotnie miałam przyjemność prowadzić zajęcia z dziećmi i młodzieżą, a także z seniorami na temat bezpieczeństwa w sieci. Poruszałam na nich kwestie korzystania ze smartfonów, serwisów społecznościowych prywatności i publikowania informacji (o sobie i innych) w Internecie. Po każdych zajęciach powstawał kodeks bezpieczeństwa podsumowujący to czego grupa się dowiedziała, a także zawierający te informacje, które już znała. Dzisiaj taki kodeks mam też dla Ciebie. To kodeks mówiący o tym co należy, a czego nie wolno robić w sieci.

W 2016 roku było to 11 zasad, ale w obliczu zmieniającego się świata, należy mieć się na baczności coraz częściej. Dlatego też przedstawiam zaktualizowane zasady bezpiecznego korzystania z Internetu – dzisiaj jest ich już 17, choć jestem pewna, że to nie wyczerpuje tematu. Z pewnością za jakiś czas będzie trzeba zrobić kolejną aktualizację. Część z tych zasad oczywiście się powtarza, ale trochę je poszerzyłam i dodałam też kilka całkiem nowych.

Jak być bezpiecznym w Internecie – 17 zasad

1. Nie podawaj danych osobowych.
2. Używaj trudnych haseł.
3. Zawsze się wylogowywuj.
4. Zablokuj reklamy i skrypty śledzące.
5. Korzystaj z wyszukiwarek, które nie śledzą użytkownika.
6. Korzystaj z komunikatorów szyfrujących przesyłane wiadomości.
7. Nie korzystaj z publicznego WiFi do wrażliwych operacji.
8. Nie korzystaj z opcji zapamiętującej hasła na publicznych komputerach.
9. Korzystaj ze stron, które mają HTTPS.
10. Czytaj opis instalowanych aplikacji, w szczególności sekcję zezwoleń.
11. Używaj blokady na telefonie.
12. Nie pożyczaj nikomu swojego telefonu.
13. Korzystaj z zapory sieciowej.
14. Nie instaluj niczego na swoim telefonie za namową osób trzecich.
15. Korzystaj z jednego antywirusa.
16. Nie klikaj w linki w podejrzanych wiadomościach.
17. Nie ściągaj nielegalnych kopii programów czy filmów.

Jak być bezpiecznym w sieci – wyjaśnienie zasad

Dane osobowe

Jeśli nie musisz ich podawać — nie rób tego. Im mniej informacji jest o Tobie w sieci, tym trudniej się pod Ciebie podszyć. Do różnych usług i serwisów warto się logować, podając nick, czyli pseudonim. Nie należy podawać też miejsca zamieszkania, a w szczególności numeru PESEL w zestawieniu z np. numerem dowodu osobistego.

Hasła

Używaj haseł trudnych do zapamiętania przez osoby postronne. Dobre hasło NIE jest ani numerem telefonu, numerem PESEL czy krótkim wyrażeniem np. misiek1234. Silne, dobre hasło jest zbudowane z małych i wielkich liter, cyfr 0-9, oraz znaków specjalnych np. % czy # i zawiera co najmniej 10-12 znaków (im więcej tym lepiej).

Haseł i danych do logowania nie należy nigdzie zapisywać ani nikomu podawać. Warto też używać różnych haseł do różnych serwisów. Szczególnie ważne jest osobne, zupełnie inne hasło do bankowości online. Należy je też regularnie zmieniać!

Sporym ułatwieniem i zabezpieczeniem jest korzystanie z aplikacji przechowującej hasła. Na przykład Microsoft Authenticator posiada opcję tworzenia skomplikowanych haseł. Oprócz tego ma też funkcję, z której warto korzystać – uwierzytelnianie dwuskładnikowe. Co to? Będzie o tym osobny artykuł, ale w skrócie to podwójne logowanie. Po wpisaniu loginu i hasła do danego serwisu trzeba je potwierdzić/autoryzować w osobnej aplikacji lub z pomocą kodu wysłanego SMSem.

Wylogowanie

Po zakończonej pracy z danym serwisem (np. bankowym) pamiętaj o tym, żeby się wylogować, w szczególności, jeśli pracujesz na komputerze, z którego korzysta więcej osób lub komputer jest do dyspozycji ludzi w miejscu publicznym.

Śledzenie

Zainstaluj wtyczki które zapobiegną śledzeniu Twojej aktywności w sieci oraz zablokują wyświetlające się reklamy.

Wyszukiwarki

Korzystaj z wyszukiwarek które nie zbierają o Tobie informacji np. DuckDuckGo. Śledzenie służy do personalizowania wyników wyszukiwania oraz wyświetlanych reklam.

Wysyłanie wiadomości

Szyfruj wysyłane wiadomości — korzystaj z Mozilli ThunderBird z wtyczką Enigmail. Jeśli korzystasz z mediów społecznościowych, możesz użyć opcji „tajna konwersacja” na Facebooku lub korzystać z szyfrowanego czatu WhatsApp.

WiFi

W miejscach publicznych nie korzystaj z niezabezpieczonego WiFi. Nie wykonuj też operacji na koncie bankowym, transakcji, przelewów. Twoje dane, w tym te do logowania mogą zostać wykradzione, a wraz z nimi środki zgromadzone na koncie bankowym.

Publiczny komputer

Jeśli korzystasz z komputera np. w bibliotece, nie korzystaj z opcji „zapamiętaj hasło” w przeglądarce. Korzystaj z trybu „okna incognito” albo tzw. „trybu prywatnego”. Dzięki temu, po zamknięciu okna przeglądarki usunięte zostaną tzw. ciasteczka oraz cała historia wyszukiwania i odwiedzonych stron.

HTTPS

Korzystaj z HTTPS – (Hypertext Transfer Protocol Secure) – szyfrowana wersja protokołu HTTP). Można do tego użyć wtyczki do Firefoxa lub Chrome HTTPS Everywhere.

Aplikacje

Jeśli korzystasz z aplikacji na smartfonie, przeczytaj przed instalacją, do jakich danych żądają dostępu. Prosta aplikacja latarki nie powinna żądać dostępu do Twojej lokalizacji.

Używaj blokady

Ustaw hasło blokady do telefonu i komputera. Zasady tworzenia haseł patrz pkt. 2. Hasło cyfrowe do telefonu nie powinno być datą urodzenia, a w przypadku zapomnienia hasła należy ustawić drugą metodę awaryjną.

Nie pożyczaj nikomu swojego telefonu

Nie użyczaj nikomu obcemu swojego smartfona bez nadzoru, szczególnie jeśli masz na nim aplikację bankową lub mObywatel.

Korzystaj z zapory sieciowej

Czyli z firewalla (zapora ogroniowa) to oprogramowanie, które bada, filtruje dane przychodzące i wychodzące z danego komputera, aby chronić go przed atakiem hakerów.

Nie instaluj niczego na swoim telefonie za namową osób trzecich

Jeśli zadzwoni do Ciebie (nawet z numeru telefonu banku) osoba podająca się za jego pracownika i poprosi o zainstalowanie jakiegoś oprogramowania, w celu rozwiązania problemu (często fikcyjnego), nie rób tego. Programy typu AnyDesk pozwalają na zdalne przejęcie kontroli nad komputerem. W takiej sytuacji rozłącz się i sam zadzwoń do swojego banku, aby upewnić się, czy ta osoba naprawdę tam pracuje.

Antywirus

Zainstaluj na swoim komputerze program antywirusowy i regularnie aktualizuj bazę danych o zagrożeniach. Pamiętaj, nie instaluj więcej niż jednego programu antywirusowego, żeby nie sabotowały swoich działań i nie zwalczały się nawzajem, zamiast szukać zagrożenia z zewnątrz.

Linki w podejrzanych wiadomościach

Nie klikaj w linki, które przychodzą mailem lub SMSem z nieznanych Ci adresów mailowych czy numerów telefonów. Uważaj na wiadomości informujące o konieczności dopłaty za dostawę zamówionej paczki lub zaległości w opłatach za gaz czy prąd. Jeśli przypadkiem klikniesz taki link, nie podawaj tam żadnych informacji.

Nie ściągaj nielegalnych kopii programów czy filmów

Korzystaj z legalnych kopii programów. Nie korzystaj z „torrentów” i niezgodnych z prawem źródeł oprogramowania. To, że coś jest np. za darmo, może być pierwszą i ostatnią zaletą. Taka nielegalna kopia programu może być zawirusowana, a to prosta droga do utraty kontroli nad swoją prywatnością, danymi, zdjęciami, pieniędzmi i wszystkim, do czego ma dostęp Twój komputer.

Napisz w komentarzu czy znała/e/ś wszystkie te zasady? Czy coś Cię zaskoczyło? Może coś powinnam tutaj dodać?

Pobierz mój darmowy ebook „Bezpieczeństwo w sieci – 17 zasad”

Zebrałam te zasady w jednym miejscu. Jeśli chcesz je mieć zawsze pod ręką pobierz mój ebook: Bezpieczeństwo w sieci – 17 zasad.

Jeśli na przykład jesteś nauczycielem, możesz go wydrukować i powiesić w ważnym miejscu w klasie lub rozdać uczniom.

Jestem zwolenniczką oszczędzania drzew, papieru i innych materiałów, dlatego nie użyłam w nim wielkich zdjęć w tle. A Ciebie proszę, wydrukuj go w formie 2 strony na jednej lub dwustronnie. Większość drukarek powinna mieć tę opcję. Jeśli nie wiesz jak to zrobić — napisz do mnie, postaram się pomóc. Możesz go także pobrać i wysłać mailem.